"Có hai lỗi căn bản người học tiếng Anh vẫn thường mắc phải là học từ vựng câm và học không theo cụm từ hoặc tách rời bối cảnh", tác giả cuốn sách “Luyện siêu trí nhớ từ vựng tiếng Anh” nhận định.
Phần lớn người học tiếng Anh gặp rắc rối với việc học thuộc, ghi nhớ và
sử dụng đúng từ vựng trong bối cảnh. Tình trạng phổ biến của người học
ngoại ngữ nói chung và học tiếng Anh nói riêng là việc học trước quên
sau, học nhiều nhưng sử dụng được ít.
Vấn đề này có nguyên nhân từ trong cách học. Nếu ta tiếp tục học như cũ
thì sẽ thu kết quả như cũ, nhưng nếu ta học theo cách khác thì chắc kết
quả cũng khác. Tôi sẽ chia sẻ với các bạn một kỹ thuật học ngoại ngữ
khôn ngoan của người Do Thái, những người luôn được coi là rất thông
minh và thú vị hơn nữa là họ thường biết khá nhiều ngoại ngữ.
Những nguyên nhân cốt lõi khiến cho việc học ngoại ngữ rất hay bị quên, hoặc không dùng đúng trước hết là do học
ngoại ngữ câm. Tức là chúng ta chỉ học bằng mắt: đọc tài liệu, gặp từ
mới, tra từ điển và thậm chí tra phiên âm, viết ra giấy một cách cẩn
thận, rồi tự cảm thấy hài lòng với bản thân vì “mình thật là chăm chỉ”.
Tất cả quá trình học đó diễn ra hoàn toàn câm lặng.
Cách học này phát huy hiệu quả rất chậm vì nó trái ngược hoàn
toàn với cách học ngôn ngữ tự nhiên của con người. Đó là khi còn rất
nhỏ, chúng ta học tiếng mẹ đẻ của mình bằng tai, nghe nhiều đến mức thấm
sâu những chuỗi âm thanh có nghĩa (là các từ vựng và câu) rồi hồi đáp
lại những người xung quanh cũng lại bằng âm thanh do chính ta sản xuất
ra, đó là lời nói. Chúng ta cứ học bằng tai, bằng miệng và bằng mắt (mắt
ở đây là quan sát hình ảnh chứ không phải là đọc chữ viết) như vậy cho
đến khi giao tiếp thành thạo bằng tiếng mẹ đẻ rồi thì chúng ta mới bắt
đầu thực sự học chữ viết.
Điều thú vị là cho tới khi trưởng thành, ta thuộc hàng triệu từ
vựng tiếng Việt mà không cần tra bất cứ loại từ điển tiếng Việt nào. Tất
cả đều tự nhiên đi vào trí nhớ của chúng ta trong môi trường giao tiếp
bằng âm thanh đầy sôi động. Nó ngược lại hoàn toàn với quá trình học
ngoại ngữ sau này: câm hoặc rất ít khi học bằng âm thanh.
Điều tiếp theo phải nói tới là việc học từ vựng rời rạc. Sự thật là
nhiều người học thuộc rất nhiều từ vựng tiếng Anh, nhưng khi đọc bài đọc
phức tạp thì lại luôn cảm thấy không thực sự hiểu được bài đọc hoặc
không nghe kịp người bản ngữ nói dù cho đã biết nghĩa tất cả các từ vựng
trong đó. Học từ vựng rời rạc theo danh mục từ là cách học không hiệu
quả, nó thường dẫn đến cảm giác bất lực khi sử dụng từ vựng trong giao
tiếp thực tiễn.
Đó là vì từ vựng thì mang nghĩa và một từ thì có thể có rất nhiều nghĩa
khác nhau. Nhưng giao tiếp thì ta lại nói ý, nghe ý, hiểu ý... mà mỗi ý
thường được hình thành tối thiểu bằng một cụm từ, hoặc đầy đủ hơn là
một câu. Nếu ta nói một từ mà người nghe vẫn hiểu ý của ta thì đó không
có nghĩa là từ vựng rời rạc, đó đã đủ để hình thành ý, mà chính bối cảnh
giao tiếp cụ thể ấy đã giúp từ vựng rời rạc phát huy ý của nó.
Chính vì thế, học từ vựng trong cụm từ hoặc trong câu mới thực sự giúp
ta hiểu đúng và dùng đúng nó. Còn nếu chỉ học từ vựng rời rạc thì ta sẽ
gặp khó khăn trong việc hiểu đúng tiếng Anh, và lúc đó lại đổ thừa cho
nguyên nhân muôn đời và chán nản nhất - đó là chưa có đủ ngữ pháp.
Sự thực là ngữ pháp chẳng đóng vai trò lớn đến thế trong việc bạn có
hiểu đúng một cụm từ hay không. Để làm rõ hơn chi tiết này tôi xin lấy
ví dụ trong tiếng Việt: “thắng” và “bại” là hai từ vựng trái nghĩa trong
tiếng Việt, nhưng khi đi vào cụm từ hoặc vào câu thì chưa chắc chúng đã
trái nghĩa.
Cụ thể với hai câu sau nhé: “tôi đánh thắng nó” và “tôi đánh bại nó”
thì rõ ràng “đánh thắng” và “đánh bại” là các cụm từ đồng nghĩa. Nhưng
“bại” và “thua” là hai từ đồng nghĩa, vậy mà vào cụm từ hoặc vào câu thì
chúng lại hoàn toàn trái nghĩa. Ví dụ: “Tôi đánh bại nó” và “tôi đánh
thua nó” thì chẳng đồng nghĩa với nhau chút nào. Như vậy rõ ràng cụm từ đóng vai trò quyết định trong việc tạo dựng ý qua các ví dụ vừa nêu.
Trong tiếng Anh cũng vậy, các từ vựng sẽ thực sự phát huy ý của
nó trong trạng thái cụm từ hoặc trong câu. Ví dụ accountable có nghĩa là
“có thể đếm được” và hold có nghĩa là cầm, nắm, ôm... nếu xét ở nghĩa
của từng từ rời rạc, nhưng khi kết hợp với nhau thì cụm từ hold
accountable lại có nghĩa là “chịu trách nhiệm” chứ chẳng liên quan gì
tới nghĩa là cầm nắm hay có thể đếm được cả.
Không phải mọi từ vựng tiếng Anh khi đi vào cụm từ thì đều thay
đổi về nghĩa, mà cái ta cần lưu ý là việc học từ vựng theo cụm từ hay
câu sẽ là bối cảnh hẹp của từ vựng (bối cảnh rộng là cả quá trình giao
tiếp có sử dụng chúng), là môi trường nuôi dưỡng ý cho từ vựng, hay nó
chính là cái thực sự mà ta cần học nhất.
Còn nhiều sai lầm khi học từ vựng mà qua nhiều năm dạy học tiếng Anh
tôi nhận thấy người học vẫn thường mắc phải, nhưng trong phạm vi bài
viết ngắn này tôi chỉ muốn nêu ra hai sai lầm điển hình là học từ vựng
câm và học không theo cụm từ hoặc tách rời bối cảnh.
Nguyễn Anh Đức
CEO Công ty Smartcom Việt Nam
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét