ĐỨA TRẺ THỨ 44 (Tom Rob Smith) - CHƯƠNG 7

Truyện trinh thám Đứa trẻ thứ 44 lấy bối cảnh nước Nga những năm 1950. Thanh tra Leo Dimidov nhận được thông tin có một vụ án mạng xảy ra trên đường ray, một đứa trẻ hơn bốn tuổi bị lột trần, mổ ruột, miệng nhét đất. Mọi lời khai xác thực đây đơn thuần chỉ là một tai nạn thảm khốc.

Chương 7

 

MÁTXCƠVA 16 THÁNG HAI

DÙ ĐÂY LÀ nơi gã làm việc năm năm qua, nhưng Leo chưa bao giờ cảm thấy thoải mái ở Lubyanka, trụ sở của MGB. Những cuộc nói chuyện phiếm rất hiếm. Các phản ứng đều thận trọng. Tất cả chuyện này khó gây ngạc nhiên nếu xét đến bản chất công việc của họ, nhưng trong tâm trí gã thì chính tòa nhà có cái gì đó khiến mọi người thấy khó chịu, như thể nỗi sợ là một yếu tố được đưa vào thiết kế tòa nhà. Chẳng biết gì về ý đồ của kiến trúc sư, gã đành chấp nhận rằng giả thiết của mình là vớ vẩn. Tòa nhà được xây từ trước cách mạng, chỉ tồn tại như một văn phòng bảo hiểm trước khi được lực lượng an ninh mật Bolshevik tiếp quản.

Nhưng gã vẫn thấy thật khó tin là người ta lại ngẫu nhiên chọn một tòa nhà có kích thước gây ái ngại như vậy: không cao không thấp, không rộng cũng không hẹp, nằm đâu đó lưng chừng một cách khó chịu giữa những thứ ấy. Mặt tiền tạo ấn tượng về sự canh gác: hàng hàng cửa sổ sít sịt nhau, chồng lên cao dần, tới một chiếc đồng hồ đặt trên chóp nhìn xuống toàn bộ thành phố như thể một con mắt tròn duy nhất. Một đường ranh giới vô hình tồn tại xung quanh tòa nhà. Người qua đường tránh xa cái vành đai tưởng tượng này như lo sợ họ sẽ bị hút vào. Vượt qua đường rãnh ấy có nghĩa ta là nhân viên hoặc người bị kết án. Khi ở bên trong những bức tường này, không có cơ may ta được xem là vô tội. Có lẽ Lubyanka không được xây dựng với chủ ý gây sợ hãi, tuy nhiên nỗi sợ vẫn chiếm cứ nó, nỗi sợ hãi đã biến tòa nhà trước đây vốn là văn phòng bảo hiểm thành của riêng nó, thành nơi trú ngụ của nó.

Leo xuất trình chứng minh thư, một tấm thẻ không chỉ có nghĩa là gã có thể đi vào tòa nhà mà còn có thể đi ra khỏi đó. Tuy đã vào bên trong, Leo vẫn đang mặc đồ ngoài trời, gồm găng tay da và chiếc áo khoác len dài. Gã vẫn run cầm cập. Khi gã đứng yên, sàn nhà dường như tròng trành. Những cơn chóng mặt choán lấy gã, kéo chừng vài giây. Gã cảm thấy như mình sắp gục xuống. Đã hai ngày rồi gã không ăn gì, nhưng nghĩ đến thức ăn khiến gã buồn nôn. Cho dù vậy, gã vẫn ngoan cố không chịu nghĩ đến khả năng mình bị ốm: gã chắc chắn bị cảm lạnh một chút, có lẽ mệt mỏi, nhưng nó sẽ qua thôi. Trong cơn suy sụp sau khi dùng methamphetamine, gã chỉ cần ngủ. Không có cách nào để gã có thể nghỉ làm một ngày. Không phải hôm nay, khi vẫn còn đó cuộc chất vấn Anatoly Brodsky.

Các cuộc thẩm vấn đúng ra không phải là phần trách nhiệm của gã. MGB có các chuyên gia không làm gì khác ngoài thẩm vấn kẻ bị tình nghi, đi từ phòng giam này sang phòng giam khác, lấy lời thú tội với một sự dửng dưng chuyên nghiệp và niềm tự hào cá nhân. Họ được khích lệ, giống hầu hết mọi nhân viên, bởi những điều đơn giản như khả năng được thưởng theo thành tích, được thưởng nếu như kẻ bị tình nghi ký ngay vào bản thú tội vô điều kiện mà không sửa đổi. Leo biết đôi chút về phương thức của họ. Gã không quen riêng ai trong số họ. Những chuyên gia thẩm vấn tạo thành một phe cánh riêng, làm việc như một đội, thường thẩm vấn chung kẻ bị tình nghi, phối hợp tài năng đặc biệt của họ để tấn công sự ngoan cố từ nhiều góc độ khác nhau. Tàn nhẫn, rành mạch, biết xoa dịu: tất cả những phẩm chất này được sử dụng đúng chỗ. Bên ngoàỉ công việc, những người này ăn cùng nhau, đi với nhau, chia sẻ những câu chuyện, và so sánh các phương pháp. Dù họ ít nhiều giống như những người khác, nhưng có một lý do nào đó khiến Leo nhận ra họ khá dễ dàng. Đa số các hoạt động cực đoan hơn của họ chỉ diễn ra dưới tầng hầm, nơi họ có thể kiểm soát các yếu tố môi trường như nhiệt độ và ánh sáng. Ngược lại, vai trò nhân viên điều tra của Leo có nghĩa là gã dành hầu hết thời gian ở phía trên hoặc ngoài trời. Tầng hầm là một thế giới gã hiếm khi bước xuống, một thế giới mà gã nhắm mắt không nhìn vào, một thế giới mà gã muốn giữ dưới chân mình.

Sau một lúc chờ đợi, Leo được gọi vào. Gã loạng choạng đi vào văn phòng thiếu tá Kuzmin. Không có gì trong căn phòng này là ngẫu nhiên: mọi thứ đều được trù liệu và sắp xếp một cách tỉ mỉ. Những bức tường được trang trí ảnh đen trắng đóng khung, trong đó có tấm ảnh Stalin bắt tay Kuzmin, một tấm ảnh được chụp vào sinh nhật thứ bảy mươi của Lãnh tụ. Xung quanh là một bộ sưu tập áp phích tuyên truyền được sưu tầm qua nhiều thập niên khác nhau. Leo cho rằng việc phân chia theo thời kỳ nhằm ngụ ý rằng Kuzmin vẫn luôn chiếm giữ văn phòng này mà điều này thì không đúng; có một thời kỳ dài ông ta làm tình báo quân đội. Có một tấm áp phích hình một con thỏ trắng béo múp trong chuồng. HÃY ĂN THỊT THỎ NHIỀU HƠN! Có ba người phụ nữ đang tươi cười đi vào nhà máy. HÃY GỬI TIỀN TIẾT KIỆM CỦA BẠN CHO CHÚNG TÔI! CHÚNG TÔI ở đây không phải là ba phụ nữ tươi cười kia, mà là tài khoản tiết kiệm quốc gia. Một tờ áp phích hình một người đàn ông béo tròn mặc bộ vest và đội chiếc mũ chóp cao, xách hai chiếc túi đầy tiền. NHỮNG GÃ HỀ TƯ BẢN! Hình ba chiều những bến tàu, nhà máy đóng tàu, đường xe lửa, những công nhân tươi cười, những công nhân mệt mỏi, một đoàn tàu, tất cả đều vinh danh Lenin. HÃY XÂY DỰNG! Những áp phích này được thay đổi thường xuyên và Kuzmin cẩn thận trưng ra bộ sưu tập phơng phú của ông ta. Cũng được quan tâm không kém là bộ sưu tập sách. Giá sách của ông ta chất đầy những cuốn với mọi nhan đề phù hợp. Thậm chí thùng giấy lộn cũng chỉ chứa những thứ được ông ta lựa chọn cẩn thận. Mọi người, từ viên thư ký cấp thấp nhất đến sĩ quan cấp cao nhất, đều hiểu rằng nếu muốn vứt đi cái gì đó thì ta phải lén lấy nó ra ngoài, rồi kín đáo vứt nó trên đường về nhà.

Kuzmin đứng bên cửa sổ nhìn qua quảng trường Lubyanka. Ông ta mập lùn và mặc, như vẫn thường vậy, một bộ quân phục với kích cỡ quá nhỏ so với khung người ông ta. Cặp kính dày cộp và thường tuột xuống mũi. Dù, như Leo biết, Kuzmin không còn tham gia vào các cuộc thẩm vấn nữa, nhưng có tin đồn rằng trong thời hưng thịnh của mình ông ta đã gần như một chuyên gia, thích dùng bàn tay nhỏ nhắn béo múp của mình hơn. Giờ nhìn ông ta, điều đó thật khó tin.

Leo ngồi xuống. Kuzmin vẫn đứng bên cửa sổ. Ông ta muốn đặt câu hỏi trong khi nhìn ra ngoài. Điều này là vì ông ta tin, và thường nhắc nhở Leo, rằng nên xem xét những biểu hiện cảm xúc bên ngoài bằng thái độ hoài nghi tận cùng trừ phi người kia không nhận ra rằng mình đang bị quan sát. Ông ta đã trở nên lão luyện trong việc tỏ ra là đang ngắm cảnh, nhưng thực tế thì vẫn quan sát mọi người qua tấm kính. Cái lợi của thủ thuật này bị giảm đi đáng kể bởi hầu hết mọi người, kể cả Leo, đều biết rằng họ đang bị quan sát. Và dù gì thì cũng rất ít người hạ thấp mức độ cảnh giác khi ở trong Lubyanka.

- Chúc mừng Leo. Tôi biết cậu sẽ bắt được ông ta. Kinh nghiệm là một bài học quý giá cho cậu.

Leo gật đầu.

- Cậu bệnh sao?

Leo ngập ngừng. Rõ ràng trông gã tệ hơn gã tưởng:

- Không sao. Một đợt cảm, có lẽ vậy, nhưng sẽ khỏi thôi.

- Tôi đoán là cậu bực mình với tôi về việc đã lôi cậu ra khỏi vụ Brodsky và bắt cậu xử lý vụ Fyodor Andreev. Có đúng không? Cậu nghĩ vụ Fyodor không liên quan và lẽ ra tôi nên để cậu tiếp tục chiến dịch Brodsky?

Ông ta đang cười, điều gì đó làm ông ta thích thú. Leo tập trung, đánh hơi được hiểm nguy:

- Không, thưa thiếu tá. Tôi không bực mình. Lẽ ra tôi nên bắt Brodsky ngay. Đấy là lỗi của tôi.

- Đúng, nhưng cậu đã không bắt ông ta ngay. Nên, trong trường hợp đó, liệu tôi có sai không khi lôi cậu ra khỏi một vụ án gián điệp và bắt cậu đi nói chuyện với một ông bố đang đau khổ ? Đấy là câu hỏi của tôi.

- Tôi chỉ nghĩ về việc tôi đã không bắt Brodsky ngay.

- Cậu đang lảng tránh câu hỏi đấy. Ý tôi đơn giản thế này: vụ việc gia đình Fyodor không phải là một vấn đề tầm thường. Đó là một sự suy đồi ngay trong chính MGB. Mặc dù tôi hài lòng vì cậu đã bắt được Brodsky song tôi xem công việc của cậu với Fyodor quan trọng hơn.

- Tôi hiểu.

- Giờ chúng ta qua vấn đề Vasili Nikitin.

Thật khó tránh được rằng hành động của gã sẽ không bị tố giác. Vasili sẽ không ngần ngại cố gắng sử dụng nó để chống lại gã. Leo không thể trông chờ sự ủng hộ của Kuzmin hay đoán khía cạnh nào của sự việc này khiến gã lo ngại nhất.

- Cậu chĩa súng vào anh ta? Và rồi cậu đánh anh ta? Anh ta bảo cậu mất bình tĩnh. Anh ta bảo cậu dùng ma túy. Nó khiến cậu mất hết khôn ngoan. Anh ta đang thúc ép đình chỉ công tác của cậu. Anh ta đang tức tối, cậu hiểu rồi đấy.

Leo hiểu rất rõ: xử tử không phải là vấn đề ở đây.

- Tôi là sĩ quan cấp cao có mặt nên tôi ra lệnh. Vasili bất tuân. Làm sao tôi có thể duy trì sự chỉ huy, làm sao ai trong chúng ta có thể duy trì sự chỉ huy, nếu mệnh lệnh bị phớt lờ? Có lẽ đó là do xuất thân nhà binh của tôi. Trong các cuộc hành quân, sự bất tuân và không phục tùng sẽ bị phạt bằng cái chết.

Kuzmin gật đầu. Leo đã lựa chọn cách biện hộ khôn ngoan - kỷ luật nhà binh:

- Tất nhiên là cậu đúng. Vasili là người nóng nảy. Anh ta cũng thừa nhận như thế. Anh ta bất tuân mệnh lệnh. Điều này đúng. Nhưng anh ta tức giận vì sự tiếp tay của gia đình kia. Tôi sẽ không bỏ qua điều anh ta đã làm, cậu hiểu không? Chúng ta có sẵn một cơ chế cho những vi phạm đó. Nó nên được áp dụng ở đây. Và Vasili đã bị khiển trách đích đáng. Còn về chuyện ma túy...

- Tôi đã không ngủ hai tư tiếng rồi. Và thuốc kia là do các bác sĩ ở đây cấp cho tôi.

- Chuyện đó không hề khiến tôi bận tâm. Tôi đã bảo cậu làm điều cần thiết, nghĩa là ở mức độ dùng đến cái gì cần. Nhưng tôi muốn cảnh báo cậu một lời. Đánh một đồng nghiệp, cậu sẽ bị chú ý. Mọi người sẽ nhanh chóng quên rằng lý do của cậu là chính đáng. Ngay khi Vasili hạ súng xuống thì chuyện lẽ ra nên kết thúc. Nếu cậu muốn trừng phạt anh ta nữa, cậu nên báo cáo cho tôi về sự không phục tùng của anh ta. Cậu đã xem thường công lý. Đấy là điều không thể chấp nhận được. Điều đó không bao giờ chấp nhận được.

- Tôi xin lỗi.

Kuzmin rời khỏi cửa sổ. Đứng bên cạnh Leo, ông ta đặt tay lên vai gã:

- Thế là đủ rồi. Coi như vấn đề đã khép lại. Tôi có một thách thức khác cho cậu: cuộc thẩm vấn Brodsky. Tôi muốn cậu đứng ra thực hiện. Cậu có thể gọi bất kỳ ai hỗ trợ - một chuyên gia thẩm vấn - nhưng tôi muốn cậu phải có mặt khi ông ta gục. Quan trọng là cậu phải nhận ra bộ mặt thật của ông ta, đặc biệt là vì cậu đã từng bị vẻ vô tội của ông ta đánh lừa.

Đây là một lời đề nghị bất thường. Kuzmin nhận thấy vẻ ngạc nhiên của Leo:

- Điều này sẽ có lợi cho cậu. Chúng ta phải đánh giá một người dựa trên điều mà người đó sẵn lòng làm. Chứ không phải điều họ sẵn lòng để người khác làm thay họ. Cậu có phản đối gì không?

- Thưa không.

Leo đứng lên, chỉnh lại áo khoác:

- Tôi sẽ bắt đầu ngay.

- Điều cuối cùng: tôi muốn cậu và Vasili cùng làm việc này.

***

BUỒNG GIAM CÓ BA LOẠI. Buồng để nhốt phòng vuông, sàn phủ rơm, không gian đủ để ba người lớn nằm cạnh nhau. Trong loại buồng giam nào thì cũng luôn có năm người, được nhét chặt đến nỗi một người không thể gãi ngứa mà người khác không động đậy theo, một bộ hình lắp ghép chân tay người. Do không có nhà xí, phải có một khoảng trống để đặt bô và người tù buộc phải đi vệ sinh trước mặt người khác. Khi bô đầy, các tù nhân phải đưa đến rãnh gần nhất.

Cuối cùng, loại buồng giam cuối cùng là buồng thẩm vấn. Leo đã tới một trong những phòng giam như vậy, nơi người ta giữ kẻ phản bội: một cửa thép tròn, có lỗ nhìn qua. Gã gõ cửa, tự hỏi sẽ nhìn thấy gì bên trong. Mở cửa là một thanh niên chừng mười bảy tuổi. Căn phòng nhỏ hình chữ nhật, tường bê tông và sàn hoàn toàn bê tông, nhưng có đèn sáng đến mức Leo phải nheo mắt. Năm bóng đèn công suất lớn mắc trên trần. Phía bức tường sau, nằm phi lý giữa không gian lạnh lẽo là chiếc ghế sofa. Anatoly Brodsky đang ngồi trên đó: tay chân bị tới. Tay nhân viên trẻ tự hào giải thích:

- Ông ta vẫn nhắm mắt, vẫn cố ngủ. Tôi thề là ông ta không được một chút nghỉ ngơi. Chiếc ghế sofa kia là chỗ tốt nhất. Ông ta chỉ muốn ngồi lên và ngủ thiếp đi. Nó thật thoải mái, thực sự mềm mại. Tôi đã ngồi trên đó rồi. Nhưng tôi không cho ông ta ngủ. Nó giống như để đồ ăn ngoài tầm với của kẻ đang chết đói.

Leo gật đầu và có thể thấy cậu nhân viên trẻ hơi thất vọng vì không nhận được thêm thật nhiều khen ngợi cho sự cống hiến của mình. Cậu ta lui về vị trí ở góc phòng, cầm chiếc dùi cui gỗ màu đen. Cứng nhắc, sốt sắng, má đỏ phừng, cậu ta trông như một chú lính đồ chơi.

Brodsky ngồi trên mép ghế sofa, cúi gập xuống, mắt ông ta nhắm hờ. Không còn chiếc ghế nào khác, Leo đành ngồi cạnh ông ta. Thật là một sắp đặt phi lý. Chiếc sofa thực sự rất êm và Leo ngả người ra, đánh giá cao kiểu thẩm vấn khác thường của căn phòng này. Nhưng gã không được lãng phí thời giờ, gã phải làm việc ngay. Vasili sẽ đến bất kỳ lúc nào và Leo hy vọng rằng Anatoly sẽ chịu hợp tác trước khi hắn đến.

Anatoly ngước nhìn, mắt ông mở to hơn. Phải mất một lúc bộ não thiếu ngủ mới nhận ra người bên cạnh ông. Đây là người đã bắt ông. Đây là người đã cứu mạng ông. Ông uể oải, giọng líu nhíu, ông nói như thể đang bị thuốc:

- Bọn trẻ? Các con của Mikhail? Giờ chúng ở đâu?

- Chúng được đưa vào trại trẻ mồ côi. Chúng an toàn.

Trại trẻ mồ côi - đó có phải lời nói đùa, có phải một phần của hình phạt ? Không, người này không đùa.

- Cậu đã bao giờ đến trại trẻ mồ côi chưa?

- Chưa.

- Các cô bé sẽ có nhiều cơ hội sống sót hơn nếu cậu để chúng tự lo liệu.

- Bây giờ nhà nước sẽ chăm sóc chúng.

Leo ngạc nhiên khi người tù đưa tay lên, vẫn bị trói, sờ trán gã. Cậu nhân viên trẻ tiến đến, giơ dùi cui gỗ lên, sẵn sàng giáng một cú vào đầu gối người tù. Leo xua tay và cậu ta miễn cưỡng lùi lại.

- Cậu bị sốt. Cậu nên ở nhà. Cậu có nhà riêng chứ? Nơi cậu ngủ và ăn và làm những việc mà người bình thường làm?

Leo lấy làm lạ về người đàn ông này. Ông ta vẫn là bác sĩ, thậm chí ngay lúc này. Ông ta vẫn tỏ ra bất kính, thậm chí ngay lúc này. Ông ta vẫn can đảm, thô sơ và Leo không thể không quý mến ông ta.

Leo lùi lại, ống tay áo quệt lên trán ướt lạnh:

- Ông có thể tránh được sự đau đớn không cần thiết bằng cách nói cho tôi. Không một người nào chúng tôi xét hỏi lại không ước gì họ đã thú nhận tất cả ngay. Ông yên lặng thì được gì nào?

- Tôi sẽ chẳng được gì cả.

- Vậy ông sẽ nói cho tôi sự thật chứ?

- Vâng.

- Ông làm việc cho ai?

- Anna Vladislavovna. Con mèo của bà ấy sắp mù. Dora Andreyeva. Con chó của bà ấy không chịu ăn. Arkadi Maslow. Con chó của ông ấy bị gãy chân trước. Matthias Rakosi. Ông ấy có một bộ những con chim hiếm.

- Nếu ông vô tội, tại sao ông chạy trốn?

- Tôi chạy trốn bởi vì các anh theo dõi tôi. Không có lý do gì khác.

- Vô lý.

- Tôi đồng ý nhưng nó vẫn cứ là sự thật. Một khi anh bị theo dõi, anh luôn bị bắt. Một khi anh bị bắt, anh luôn là kẻ có tội. Không người vô tội nào lại bị đưa đến đây.

- Ông làm việc cho những quan chức nào ở Đại sứ quán Mỹ, và ông đã tuồn cho họ những thông tin gì?

Cuối cùng Anatoly cũng đã hiểu ra. Vài tuần trước đây, một thư ký cấp thấp làm việc cho Đại sứ quán Hoa Kỳ đã mang con chó của anh ta đến khám. Con chó bị một vết xước nhiễm trùng. Nó cần một liều kháng sinh, nhưng do không có kháng sinh nên ông đã rửa sạch và khử trùng vết thương cho con vật, và giữ nó lại để theo dõi. Không lâu sau, ông nhận thấy một người đàn ông lảng vảng ngoài nhà mình. Đêm đó ông không ngủ được, không hiểu mình đã làm gì sai. Sáng hôm sau, ông bị theo dõi đến nơi làm việc, và lại bị theo dõi về nhà. Điều này tiếp diễn trong ba ngày. Sau bốn đêm không ngủ, ông quyết định chạy trốn. Bây giờ, cuối cùng, đây là chi tiết tội trạng của ông. Ông đã điều trị cho con chó của một người nước ngoài.

- Tôi chắc chắn rằng cuối cùng rồi tôi cũng sẽ nói bất cứ điều gì anh muốn tôi nói, nhưng hiện giờ tôi sẽ nói thế này: Tôi - Anatoly Tarasovich Brodsky - là một bác sĩ thú y. Không lâu sau hồ sơ của anh sẽ nói tôi là gián điệp. Anh sẽ có chữ ký của tôi và lời thú tội của tôi. Anh sẽ buộc tôi phải đưa ra những cái tên. Sẽ có nhiều vụ bắt bớ khác, nhiều chữ ký nữa, và nhiều lời thú tội nữa. Nhưng bất cứ điều gì sau cùng tôi nói với anh thì đấy cũng là lời dối trá, bởi vì tôi là bác sĩ thú y.

- Ông không phải là tội nhân đầu tiên kêu oan.

- Anh có thực sự tin tôi là gián điệp không?

- Chỉ từ cuộc trò chuyện này thôi tôi cũng đã có đủ để kết ông tội lật đổ chính quyền. Ông đã tỏ thái độ rõ ràng là ông ghét đất nước này.

- Tôi không ghét đất nước này. Anh ghét đất nước này. Anh ghét người dân của đất nước này. Nếu không tại sao anh lại bắt quá nhiều người như vậy?

Leo bắt đầu hết kiên nhẫn.

- Ông có hiểu điều gì sẽ xảy ra với ông nếu ông không chịu nói với tôi?

- Ngay đến trẻ con cũng biết điều gì đang xảy ra ở đây.

- Nhưng ông vẫn không chịu thú tội?

- Tôi sẽ không để anh được thoải mái đâu. Nếu anh muốn tôi nhận mình là gián điệp, anh sẽ phải tra tấn tôi.

- Tôi đã hy vọng tránh được chuyện này.

- Anh nghĩ vẫn còn chính trực được ngay dưới này sao? Đi mà lấy dao. Đi mà lấy đồ nghề của anh. Khi tay anh dính máu tôi, lúc đó hẵng nghe lời lẽ đạo đức của anh.

- Tôi chỉ cần một danh sách những cái tên.

- Không có gì khó lay chuyển hơn sự thật. Thế nên tại sao anh ghét họ như vậy. Họ xúc phạm anh. Đó là lý do tôi có thể làm anh thất vọng chỉ bằng cách đơn giản nói rằng tôi - Anatoly Tarasovich Brodsky - là một bác sĩ thú y. Sự vô tội của tôi xúc phạm anh bởi vì anh muốn tôi có tội. Anh muốn tôi có tội bởi vì anh đã bắt tôi.

Có tiếng gõ cửa. Vasili đã đến. Leo đứng lên, lẩm bẩm:

- Lẽ ra ông nên chấp nhận đề nghị của tôi.

- Có lẽ một ngày anh sẽ hiểu tại sao tôi không thể.

Cậu nhân viên trẻ mở cửa. Vasili bước vào. Hắn mang băng dán vô trùng chỗ bị đánh, việc mà Leo nghĩ là không có tác dụng thực sự nào ngoài việc nhằm thu hút sự thăm hỏi và để hắn được mô tả lại sự việc cho càng nhiều người càng tốt. Đi cùng Vasili là một người đàn ông trung niên tóc lơ thơ, mặc một bộ vest nhàu nhĩ. Thấy Leo đang ở chỗ Anatoly, Vasili dường như lo lắng:

- Hắn đã thú tội chưa?

- Chưa.

Vasili lộ rõ nhẹ nhõm, ra hiệu cho tên nhân viên đỡ người tù đứng lên, trong khi gã trung niên mặc bộ vest nâu bước lên, cười và chìa tay ra cho Leo:

- Bác sĩ Roman Hvostov. Tôi là chuyên gia tâm lý.

- Leo Demidov.

- Rất vui được gặp anh.

Họ bắt tay. Hvostov chỉ về phía người tù:

- Đừng lo về ông ta.

Hvostov dẫn họ đến phòng mổ của ông ta, cánh cửa đã mở, ông ta ra hiệu cho họ vào, như thể họ là những đứa trẻ và đây là phòng chơi của ông ta. Phòng mổ nhỏ và sạch sẽ. Có một chiếc ghế bọc da màu đỏ gắn xuống sàn nhà lát gạch trắng. Bằng cách sử dụng một loạt các nấc đẩy, chiếc ghế có thể hạ xuống thành giường nằm rồi nâng lên lại. Trên tường có những ngăn kính đầy những chai và thuốc bột và thuốc viên, được dán nhãn màu trắng có chữ viết tay màu đen cẩn thận và gọn gàng. Dưới ngăn kính là một dãy dụng cụ phẫu thuật bằng thép. Cố mùi thuốc khử trùng. Brodsky không kháng cự khi bị buộc chặt vào ghế. Cổ tay, cổ chân và cổ của ông bị buộc dây da đen.

- Có thời tôi làm việc ở một nhà tù Gulag, gần thành phố Molotov. Bệnh viện đầy những người giả vờ bị tâm thần. Bọn họ làm bất cứ gì để trốn việc. Họ chạy loăng quăng như thú, chửi bới tục tằn, xé quần xé áo, thủ dâm công khai, ỉa đái trên sàn nhà, bất cứ điều gì và đủ kiểu để buộc tôi tin là họ mất trí. Các cậu đừng có tin. Việc của tôi là xác định ai nói dối và ai điên thật. Có nhiều bài thử lý thuyết nhưng tù nhân nhanh chóng bắt bài và thông tin này được chia sẻ rồi chẳng bao lâu ai cũng biết cách làm thế nào để đánh lừa hệ thống. Ví dụ, một tù nhân nghĩ hắn ta là Hitler hay một con ngựa hoặc cái gì đó kỳ dị tương tự và rõ ràng lạ lùng thì hầu như chắc chắn là giả điên. Và rồi các tù nhân thôi giả vờ làm Hitler và trở nên tinh vi, phức tạp hơn trong các mánh khóe. Cuối cùng chỉ có một cách để biết sự thật.

Ông ta hút chất dầu màu vàng đặc quánh vào ống tiêm, rồi để lên khay sắt và cẩn thận cắt một vạt trên áo người tù, buộc ga rô cao su dây quanh cánh tay trên làm nổi lên một đường ven lớn màu xanh. Hvostov nói với người tù:

- Nghe nói ông hiểu chút ít về y. Tôi sẽ tiêm dầu long não vào máu ông. Ông có hiểu nó sẽ khiến ông ra sao không?

- Hiểu biết y học của tôi chỉ giới hạn trong việc giúp người.

- Điều này cũng giúp người. Nó có thể giúp những kẻ bị lừa. Ông sẽ không thể nói dối. Thực sự ông không có khả năng làm được gì hết. Nếu ông có thể nói, ông sẽ chỉ có thể nói sự thật.

- Vậy thì cứ làm đi. Cứ tiêm dầu của ông đi. Cứ nghe cái tôi phải nói.

Hvostov nói với Leo:

- Chúng ta sẽ dùng một cái gạc cao su. Để ông ta khỏi cắn lưỡi khi lên đến đỉnh điểm cơn sốc. Tuy nhiên, khi ông ta bình tĩnh lại, chúng ta có thể yên tâm lấy gạc ra và anh có thể hỏi.

Vasili lấy một con dao và bắt đầu dùng đầu dao gảy móng tay, làm viên đất búng vào bên áo khoác. Khi làm xong, hắn bỏ con dao xuống và cho tay vào túi, rút thuốc lá ra. Tay bác sĩ lắc đầu:

- Vui lòng không hút trong đây.

Vasili vứt điếu thuốc. Tay bác sĩ kiểm tra ống tiêm - có vài giọt dầu vàng ở đầu kim tiêm. Ông ta hài lòng, cắm sâu đầu kim vào ven của Brodsky.

- Được rồi. Các anh hỏi đi. Xem ông ta nói gì.

Vasili bước lên và lấy tấm gạc cao su ra. Vasili quay đi với ánh mắt ngờ vực:

- Thế này là ông ta định nói cái chó gì?

- Thử đi.

- Ông làm việc cho ai?

Đáp lại, đầu ông ta rũ xuống. Tiếng lục bục trong cổ họng.

- Thử lại xem.

- Ông làm việc cho ai?

Đầu Brodsky nghiêng sang bên, như con rối, con búp bê: y như thật, có thể cử động nhưng không thực sự sống. Miệng ông ta mở ra và khép lại, lưỡi thè ra - sự bắt chước máy móc lời nói nhưng không phát ra âm thanh:

- Thử lại.

- Ông làm việc cho ai?

- Thử lại đi.

Vasili lắc đầu, quay sang Leo:

- Vớ vẩn quá. Anh thử đi.

Leo đang dựa lựng vào tường, như thể đang cố lùi càng xa càng tốt. Gã bước lên:

- Ông làm việc cho ai?

Một âm thanh phát ra từ miệng ông ta. Thật lố bịch, hài hước, như trẻ con thổi lì phì. Hvostov khoanh tay và nhìn vào mặt Brodsky.

- Thử lại đi. Bắt đầu bằng câu đơn giản. Hỏi tên ông ta.

- Tên gì?

- Thử lại. Tin tôi đi. Ông ta sắp nói đấy. Thử lại đi.

Leo bước đến gần hơn. Gã gần tới mức có thể giơ tay ra và sờ vào trán ông ta.

- Ông tên gì?

Môi ông ta mấp máy.

- Anatoly.

- Ông làm việc cùng những ai?

Ông ta không còn rung giật nữa.

- Ông làm việc cho ai?

Một thoáng yên lặng. Rồi ông ta nói, ú ớ, lắp bắp - như người ta nói trong khi ngủ:

- Anna Vladislavovna. Dora Andreyeva, Arkadi Maslow, với Matthias Rakosi.

Vasili lấy sổ tay, nguệch ngoạc những cái tên, rồi hỏi:

- Có nhận ra tên nào không?

Có, Leo nhận ra những cái tên này: Anna Vladislavovna: con  mèo của bà ấy sắp mù. Dora Andreyeva: con chó của bà ấy không chịu ăn. Arkadi Maslow: con chó của ông ta bị gãy chân trước. Cái hạt mầm nghi hoặc, nằm im lìm và không tiêu dưới đáy dạ dày Leo, nứt toác ra.

Anatoly Tarasovich Brodsky là một bác sĩ thú y.

Anatoly Tarasovich Brodsky chỉ là một bác sĩ thú y.

(Còn tiếp)