Đây có thể nói là một loại sơ cứu mà bất kì người nào, già trẻ lớn bé,
đều nên biết để làm, vì rất đơn giản, và rất hiệu quả. Chỉ cần một số
hành động đơn giản, chỉ trong vài giây, có thể xoay chuyển hoàn toàn một
tình trạng có thể chết người.
Chúng ta đã từng nghe hoặc biết những trường hợp rất thương tâm, như sặc sữa, hóc dị vật, hóc các loại hạt, hoặc thức ăn, gây tử vong cho con trẻ, và cả người lớn (tuy ít nghe thấy hơn). Những trường hợp này, có thể khác đi, nếu được sơ cứu đúng lúc, hợp lý, kịp thời.
Đầu tiên, là nên nhận biết dấu hiệu nghẹt đường thở. Vì do dị vật, nên dấu hiệu rất đột ngột:
Nghẹt đường thở một phần: Nạn nhân hít thở khó khăn, tạo tiếng động lớn, hoặc hớp khí để cố gắng thở, có thể nghe thấy có tiếng rít qua miệng. Nạn nhân có thể ho khan. Vì khó chịu và thiếu khí, nên nạn nhân tỏ rõ sự khó chịu, sợ hãi. Da niêm, môi trở nên nhợt nhạt, hoặc bầm đỏ, chuyển sang xanh.
Nghẹt đường thở hoàn toàn: Nạn nhân không thể ho, không thể thở, không thể nói chuyện. Vì thiếu khí nên nạn nhân tỏ rõ sự cố gắng hít thở, qua sự co kéo lồng ngực, các xương vai, và hõm ức. Mặt nạn nhân chuyển màu xám, môi tím xanh. Thường nạn nhân sẽ dùng hai tay nắm chặt vào cổ họng, rất hốt hoảng (nhìn thấy dấu hiệu này, là xông vô cứu liền, đừng hỏi han chi mệt, tại không trả lời được đâu!).
Chúng ta đã từng nghe hoặc biết những trường hợp rất thương tâm, như sặc sữa, hóc dị vật, hóc các loại hạt, hoặc thức ăn, gây tử vong cho con trẻ, và cả người lớn (tuy ít nghe thấy hơn). Những trường hợp này, có thể khác đi, nếu được sơ cứu đúng lúc, hợp lý, kịp thời.
Đầu tiên, là nên nhận biết dấu hiệu nghẹt đường thở. Vì do dị vật, nên dấu hiệu rất đột ngột:
Nghẹt đường thở một phần: Nạn nhân hít thở khó khăn, tạo tiếng động lớn, hoặc hớp khí để cố gắng thở, có thể nghe thấy có tiếng rít qua miệng. Nạn nhân có thể ho khan. Vì khó chịu và thiếu khí, nên nạn nhân tỏ rõ sự khó chịu, sợ hãi. Da niêm, môi trở nên nhợt nhạt, hoặc bầm đỏ, chuyển sang xanh.
Nghẹt đường thở hoàn toàn: Nạn nhân không thể ho, không thể thở, không thể nói chuyện. Vì thiếu khí nên nạn nhân tỏ rõ sự cố gắng hít thở, qua sự co kéo lồng ngực, các xương vai, và hõm ức. Mặt nạn nhân chuyển màu xám, môi tím xanh. Thường nạn nhân sẽ dùng hai tay nắm chặt vào cổ họng, rất hốt hoảng (nhìn thấy dấu hiệu này, là xông vô cứu liền, đừng hỏi han chi mệt, tại không trả lời được đâu!).
SƠ CỨU NHƯ THẾ NÀO:
Qui luật chung: 5 đập sau lưng, 5 ấn trước ngực.
Đối với trẻ nhũ nhi – dưới 1 tuổi:
• Đặt trẻ nằm sấp dọc theo cẳng tay. Dùng gót bàn tay đập vào khoảng lưng giữa hai xương vai 5 cái liên tục, chậm, chắc. Kiểm tra xem có dị vật ra chưa, trẻ có thông đường thở chưa (trẻ hồng hào, khóc lớn)
• Nếu sau 5 lần đập lưng mà chưa thông được, đặt trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng an toàn, dùng hai ngón tay giữa, ấn thẳng góc 90 độ vào giữa xương ức (xương to giữa ngực), mức ngang với đường nối hai núm vú của trẻ. Ấn 5 lần chậm, chắc. Kiểm tra trẻ còn bị nghẹt hay dị vật được tống ra miệng rồi. Nếu thấy có dị vật tống ra và còn ở trong miệng, nhẹ nhàng lấy ngón tay út của mình lùa dị vật ra ngoài.
• Nếu trẻ vẫn còn hóc, la lớn gọi giúp đỡ, nhờ gọi cấp cứu ngay. Trong thời gian chờ cấp cứu, vẫn tiếp tục 5 lần đập lưng, 5 lần ấn ngực xen kẽ, cho đến khi hết hóc, hoặc đến khi xe cấp cứu đến.
• Nếu thấy trẻ bất tỉnh, làm PCR (hô hấp tim phổi nhân tạo).
Đối với trẻ em lớn, và trẻ tuổi teen:
• Gập người trẻ về phía trước. Sử dụng gót bàn tay đập mạnh 5 lần ở khoảng lưng sau, giữa hai xương bả vai.
• Nếu chưa thông, chuyển sang làm 5 lần ấn ngực. Một tay để sau lưng, ngay giữa hai xương bả vai, một tay để ngay giữa ngực ngay trên xương ức. Ấn gót tay để giữa ngực thẳng từ trước ra sau. (Bạn có thể sử dụng thủ thuật Hemlich cho trẻ nếu bạn thấy thoải mái hơn – được nói ở phần sau dành cho người lớn)
• Nếu vẫn chưa thông, la lên kêu cứu, nhờ gọi cấp cứu, và tiếp tục xen kẽ, 5 lần đập lưng, 5 lần ấn ngực.
• Nếu trẻ bất tỉnh, đặt trẻ nằm xuống, bắt đầu PCR.
Đối với người lớn: (hình 3)
• Cũng bắt đầu bằng đập lưng, 5 lần, chậm, chắc.
• Nếu không thông, chuyển sang thủ thuật Heimlich, vì người lớn rất khó làm ấn ngực hiệu quả nếu không nằm thẳng. Khi làm thủ thuật Heimlich, (xem hình), đứng hoặc ngồi phía sau nạn nhân, vòng hai tay ra trước ngực của nạn nhân, một bàn tay nắm lại thành nắm đấm, bàn tay còn lại bao lấy nắm đấm này, ở vị trí ngay trên bao tử, ngay dưới xương ức giữa ngực. Xốc nắm tay vào người nạn nhân tại vị trí này, theo hướng từ trước ra sau, từ dưới lên trên. Lập lại 5 lần, chậm, chắc.
• Nếu chưa thông, la lên kêu cứu, nhờ gọi cấp cứu, và tiếp tục xen kẽ, 5 lần đập lưng, 5 lần Heimlich, cho đến khi thông đường thở, hoặc đến khi xe cấp cứu đến.
• Nếu nạn nhân bất tỉnh, đặt nằm xuống mặt phẳng an toàn, bắt đầu PCR.
Trong những lần đập lưng, ấn ngực, nếu thấy nạn nhân la nói khóc lớn được, hồng hào trở lại, thì ngưng để kiểm tra dị vật, đừng làm lố các bạn nha!
Đa số các trường hợp hóc nghẹt, nếu sơ cứu càng sớm, đúng cách, sẽ rất ngoạn mục!
Nên nhớ, bình tĩnh mà lo. Có đập với nhấn vài cái đơn giản thôi à, sợ gì mà không thử! Còn nếu đụng chuyện thật mà quýnh quá, thì nhớ đưa tay ra vỗ bộp bộp vô phần lưng trên là được, bạn nha!
Hy vọng hữu ích cho các bạn.
Nguồn tham khảo:
1. Choking; St John Ambulance service, New Zealand.
2. How to stop choking: First Aids in pictures; Raising Children Network, Australia.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét